Concrete stappen om bodemdaling Utrechtse veenweiden te verminderen

REGIO > Het provinciebestuur van Utrecht heeft het Uitvoeringsprogramma Regionale Veenweiden Strategie vastgesteld. Het programma laat zien welke concrete projecten en gebiedsprocessen de provincie, samen met de gebiedspartners, de komende twee jaar uitvoert om bodemdaling en de uitstoot van broeikasgassen uit veenbodems te verminderen. Het uitvoeringsprogramma is opgesteld in nauwe samenwerking met de waterschappen. 

De provincie Utrecht bestaat voor ongeveer een derde uit veengrond. Als veen met zuurstof in aanraking komt, breekt het langzaam af. Bij dit proces, dat oxidatie wordt genoemd, daalt de bodem op veel plaatsen twee tot tien millimeter per jaar en komen ongewenste broeikasgassen vrij. Het doel is in 2030 de uitstoot van broeikasgassen uit de Utrechtse veenbodems met ongeveer de helft te verminderen en de bodemdaling te remmen. Zo dragen de Utrechtse Veenweiden bij aan de doelstellingen van het landelijke Klimaatakkoord (2019). 

Meer kennis over bodemdaling

Het uitvoeringsprogramma hoort bij de Regionale Veenweide Strategie (RVS) van begin 2022. Het laat zien in welke gebieden de provincie, samen met de gebiedspartners, aan de slag gaat met een gebiedsgerichte aanpak om de bodemdaling en de broeikasgasuitstoot te verminderen. Dit zijn onder andere de al langer lopende gebiedsprocessen in Groot Wilnis Vinkeveen en Kortrijk-Portengen. Daarnaast worden in het uitvoeringsprogramma de concrete programma’s en projecten beschreven die tot meer kennis over de afremming van bodemdaling gaan zorgen.

Verhogen van de zomergrondwaterstanden

Het verhogen van de zomergrondwaterstand tot veertig centimeter onder het maaiveld is in het grootste deel van het veenweidengebied de meest voor de hand liggende maatregel om de veenoxidatie en daarmee de bodemdaling en de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. In een klein deel van het veenweidengebied ligt een verdere verhoging van de grondwaterstand voor de hand. Tot nu toe wordt de verhoging van de grondwaterstand het best bereikt door de aanleg van waterinfiltratiesystemen.

Een robuust en klimaatbestendig watersysteem

Het nemen van de genoemde bodemdalingremmende maatregelen vraagt veel van het watersysteem. Door het verhogen van de (grond)waterstanden neemt de watervraag van een gebied toe en wordt de waterbergingscapaciteit minder. Ook kunnen er effecten op de waterkwaliteit optreden. Om hier meer kennis over op te doen, worden de komende twee jaar meerdere praktijkpilots uitgevoerd. Op basis hiervan wordt bekeken welke aanpassingen in het watersysteem nodig zijn.

Integrale aanpak

De aanpak van bodemdaling staat uiteraard niet op zichzelf. Het Utrechtse veenweidengebied is voor een groot deel landbouwgebied, met de melkveehouderij als grootse bedrijfstak. Het afremmen van bodemdaling vraagt het nodige van de agrarische sector, zeker gezien de andere vraagstukken die daar liggen. Ook is er een directe relatie tussen de aanpak van bodemdaling en andere opgaven, zoals die op het gebied van waterkwaliteit, natuur, biodiversiteit, stikstof en klimaat. Daarom wordt de uitvoering van de RVS geïntegreerd met de gebiedsgerichte aanpak vanuit het Nationaal Programma Landelijk Gebied / Utrechts Programma Landelijk Gebied-traject. Omdat de gebiedsgerichte aanpak om maatwerk vraagt, wordt deze in nauwe samenwerking met alle overheden en belanghebbenden uitgevoerd.