Kunstwerk Intellectual Heritage van Maarten Baas op gevel Bibliotheek Neude Utrecht

UTRECHT > Vanaf vandaag is het nieuwe veelbesproken kunstwerk Intellectual Heritage van Maarten Baas in volle glorie te zien aan de gevel van de Bibliotheek Neude. “Dit opvallende lichtkunstwerk past bij de ontwikkeling van de bibliotheek”, aldus Deirdre Carasso, directeur-bestuurder van Bibliotheek Utrecht. “We zijn een plek voor persoonlijke ontwikkeling en ontmoeting. Kennis is in de bibliotheek niet alleen voorhanden via de collectie, maar ook via de bezoekers die dagelijks hun kennis en verhalen met elkaar delen in lezingen, workshops of kunst. Intellectual Heritage is een van de manieren waarop de bibliotheek Utrechters met kunst en cultuur in aanraking brengt. En het werkt, we zien de laatste dagen al dat er meer nieuwsgierige mensen naar binnen komen.”

Voor of tegen
Het lichtkunstwerk laat Utrechters niet onberoerd, het roept heftige reacties op. De een vindt het niet passen op het monumentale gebouw, de ander noemt het een enorme aanwinst voor de stad. Het is het gesprek van de dag in Utrechtse media, op social media en op het plein voor het gebouw. Er is zelfs een petitie gestart om het werk te verwijderen. Het werk van Maarten Baas roept wel vaker controverse op, zoals ‘Smoke’, zijn afstudeerproject met verbrande meubelen. “Dat is part of the deal”, zegt Baas er zelf over. “Sommigen zullen zeggen ‘wat is hier gebeurd?’, anderen vinden het tof. Er zit wél voor iedereen iets in. Voor jong en oud. Van nijntje tot LS en study, study, study.”

Intellectual Heritage

Het lichtkunstwerk Intellectual Heritage is geïnspireerd op de architectuur van het gebouw én op de nieuwe functie ervan als bibliotheek. Daarnaast verbindt het op een bijzondere manier de drukte van het plein met zijn horeca, vele festivals en vrolijkheid met de relatieve rust en het meer ingetogene dat een bibliotheek vaak uitstraalt. Daarbij combineert Maarten Baas de vluchtige reclamevorm met de intellectuele inhoud. Hij speelt ook met de contrasten tussen de strakke lijnen van het pand en de speelse lijnen van het kunstwerk, tussen het ‘gesloten’ gebouw en het open en uitnodigende kunstwerk.

Maarten Baas
De Utrechtse kunstenaar Maarten Baas (1978) wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke ontwerpers van de eenentwintigste eeuw. Zijn werken bevinden zich op het snijvlak van kunst en design. Zijn oeuvre omvat conceptuele kunst, werk voor openbare ruimtes, installaties, performance en exclusieve edities voor verzamelaars. Hij staat bekend om zijn rebelse, intellectuele, theatrale en artistieke stijl. Thema’s als tijd, melancholie en vergankelijkheid zijn nadrukkelijk aanwezig in zijn werk.

De bekendste werken van Baas zijn Smoke, Clay en Real Time, waarmee hij meteen wereldwijde erkenning kreeg. In 2012 noemde de New York Times zowel Smoke als Clay in de Top 25 Design Classics of the Future. In 2016 won Baas de Artprize voor zijn Real Time Sweepers clock. Zijn werk hangt in verschillende musea zoals MOMA NYC, V&A London, Les Art Decoratifs Paris, MOMA SF, Het Stedelijk Museum Amsterdam en Rijksmuseum. Daarnaast werkt Baas ook voor bedrijven als Louis Vuitton, Dior, Ruinart, Berluti, Hermès, Isabelle Marant, Swarovski, KLM en Schiphol Airport.

Waarom een kunstwerk?

Utrechters kennis laten maken met kunst en cultuur is een van de vijf wettelijke functies van de bibliotheek. Dat doet Bibliotheek Utrecht op verschillende manieren, bijvoorbeeld door het programmeren van film, theater, dans en muziek. En door ruimte te bieden aan beeldende kunst, zowel met tijdelijke exposities als met permanente kunstwerken.

Vijf nieuwe Utrechtse kunstwerken
Het kunstwerk Intellectual Heritage van Maarten Baas is een van vijf nieuwe kunstwerken die speciaal zijn gemaakt voor Bibliotheek Neude. De andere vier kunstwerken zijn reeds in 2020 geplaatst in de bibliotheek:
‘What we hear when we read’ van Jan Willem Deiman, tweehonderd hangende sculpturen geïnspireerd op het Fenicisch schrift.  

‘Het Boekenhuis’ van Frank Halmans, een 4.40 meter hoog speelhuis van  boekenplanken en boeken. Geïnspireerd op Slauerhoffs uitspraak “Alleen in mijn boeken kan ik wonen”.

‘Lion-Man’ van Daan Paans. Foto’s, een 3D-variant en een boek met de hybride leeuwenmens – van alle tijden en culturen - als inspiratiebron.
‘Monument voor het digitaal falen’ van Jop Vissers Vorstenbosch. Een lichtsculptuur van vijf bij vijf meter, dat reageert op iedere voorbijganger en op de ruimte.

De kunstcommissie
Om een goede selectie van verschillende kunstwerken te maken heeft de bibliotheek in 2018 een kunstcommissie in het leven geroepen met specialisten op het gebied van kunst. Deze commissie bestaat uit voorzitter Bart Rutten - directeur Centraal Museum Utrecht, Fleur Junier - conservator, Frank Koolen - beeldend kunstenaar en intendant Annelou Evelein - urban curator. Zij schreven de opdracht uit en startten de selectieprocedure met een longlist van 100 Utrechtse kunstenaars. Daaruit selecteerden ze de vijf kunstenaars, zowel landelijk en internationaal bekend als aanstormend talent.

Bibliotheek Utrecht

Bibliotheek Utrecht heeft zich ontwikkeld tot een plek om te lenen, lezen, leren, kennis te delen en te reflecteren. En om mensen te ontmoeten en tot rust te komen. In Bibliotheek Neude en de 12 wijkbibliotheken komen elke dag nieuwsgierige mensen, van alle leeftijden en achtergronden. Met ruim 89.000 leden is het de grootste ledenclub van Utrecht. De Utrechtse bibliotheken werden in 2022 ruim 1,6 miljoen keer bezocht. De bibliotheek stimuleert leesbevordering en leesplezier, digitale vaardigheden, en democratisch burgerschap. Zodat iedereen mee kan doen in onze samenleving.

Met dank aan

De vijf kunstwerken zijn mede mogelijk gemaakt door BPD Cultuurfonds, K.F. Hein Fonds, Fentener van Vlissingen Fonds, Mondriaan Fonds, Stichting Het Boellaardfonds, Stichting Stokroos, de gemeente Utrecht en Bibliotheek Utrecht.

Zie voor meer informatie over Maarten Baas en zijn werk zijn website.

Zie ook dit filmpje uit 2020 over Maarten Baas en het werk.