Afbeelding

Waardige herdenking einde van de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië in Breukelen

Nieuws

BREUKELEN > Burgemeester Ap Reinders sprak vandaag bij de Indië-herdenking in Breukelen en legde een krans bij het Gedenkteken voor de Gevallenen voor Vrede, Vrijheid en Democratie bij de Pieterskerk.

Toespraak burgemeester Reinders

Dank voor de eervolle uitnodiging om vandaag te mogen spreken bij deze Indië Herdenking. Het is goed dat we met zovelen bij elkaar zijn op deze historische dag. Ieder met zijn eigen verhaal en geschiedenis.

Jaarlijks staan we op 15 augustus stil bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden en herdenken we alle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.

Nederland was weliswaar al een paar maanden bevrijd gebied, maar pas op 15 augustus 1945 kwam er een einde aan de bezetting van Nederlands-Indië, nu 76 jaar geleden. 

Vandaag herdenken we alle mannen, vrouwen en kinderen die zijn gestorven onder de Japanse bezetting, tijdens de Bersiap-periode en de periode daarna in Nederlands-Indië, Indonesië en Nieuw-Guinea.

Wij herdenken vandaag ook hen die toen overleefden, maar nu niet meer bij ons zijn. 

En we staan stil bij al die mensen waarvan het leven is getekend door deze periode. Wij allen kennen de verhalen hoe moeilijk deze periode voor velen is geweest en hoelang zij nog geleden hebben onder de meegemaakte gebeurtenissen.

Op 15 augustus eindigde wel de oorlog, maar het bracht geen vrede. Twee dagen na de capitulatie van Japan, op 17 augustus 1945, werd de Indonesische onafhankelijkheid uitgeroepen.

In het machtsvacuüm direct na de oorlog was er veel geweld tegen iedereen die ervan verdacht werd Nederlandsgezind te zijn. Het daaropvolgende grootschalige oorlogsgeweld, de ongekend grote ontheemding en de kille ontvangst in Nederland werken door tot op de dag van vandaag.

Als gevolg van het voortdurende geweld vertrokken reeds vanaf eind 1945 een kleine honderdduizend mensen naar Nederland voor ziekteherstel, verlof of voor definitieve terugkeer. Nog zo’n 200.000 volgden na de soevereiniteitsoverdracht eind 1949. In totaal repatrieerden er tot 1968 ruim 330.000 personen naar Nederland. 

Voor de meeste repatrianten is dit een onverwachte uitkomst. Ze hadden niet gedacht dat het einde van de oorlog tevens het einde van de kolonie zou inleiden en daarmee het gedwongen vertrek uit het land waar de meeste families reeds generaties gewoond hadden en waarmee een sterke emotionele binding bestond. 

Angst, onzekerheid, verdriet en de dood van dierbaren, bepaalden in de jaren na de oorlog voor alle betrokkenen uit Nederlands-Indië de toekomst. Of je nu inheemse wortels had, Moluks was, in het KNIL diende of van Westerse of gemengde afkomst was, er braken zware tijden aan. 

De oorlog staat letterlijk en figuurlijk steeds verder van ons af. De nieuwe generaties weten niet beter dan in vrijheid te leven. Maar door met elkaar te herdenken, blijft het verhaal van deze oorlog leven. Het verhaal van onvoorstelbare wreedheden, verlies en verdriet, maar ook van overlevingszin, veerkracht, moed en medemenselijkheid. 

Al jarenlang is er een toenemende belangstelling voor de Indische identiteit in het algemeen en voor de Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 in het bijzonder. Steeds meer Nederlandse jongeren ontdekken hun afkomst en zien daarin een afspiegeling van de cultureel rijke en diverse samenleving die Nederland is geworden. 

Inmiddels zijn er meer dan 2 miljoen Nederlanders met een Indische familiegeschiedenis. Ondanks de verschillende achtergronden van deze Nederlanders delen ze eenzelfde geschiedenis: het verliezen van hun moederland, de oorlogservaringen in Azië en de impact van de grootschalige ontheemding en de kille ontvangst in Nederland. 

Er was in Nederland geen belangstelling voor hun geschiedenis. ‘Jullie hebben de hongerwinter niet meegemaakt’, was een toentertijd regelmatig gehoorde reactie. Moeilijke ervaringen die doorwerken in volgende generaties.

Beste mensen,

Op 21 maart was het 70 jaar geleden dat Molukkers, ofwel KNIL-Ambonezen, voor een tijdelijk verblijf van maximaal zes maanden naar Nederland werden gebracht. 21 maart 1951 is de datum dat het eerste schip in Rotterdam aankwam. Het betrof loyale militairen die in het Nederlandse leger hadden gediend. Zij kwamen met hun gezinnen. 

Bij de ontvangst was geen sprake van een warm bad vol dankbaarheid. Het werd een ijskoude douche. De Ambonezen werden weggestopt in kampen die kort daarvoor nog door de Duitse bezetter waren gebruikt. De strijders voor de Nederlandse belangen werden zelfs ontslagen uit het leger. En van een snelle terugkeer was helemaal geen sprake meer. Er was veel leed, onbegrip en woede. Deze littekens zijn tot op de dag van vandaag nog voelbaar in de Molukse gemeenschap.

Samen met 16 andere burgemeesters van gemeenten met veel Molukse inwoners heb ik dit voorjaar een oproep gedaan aan de regering om het aangedane leed te erkennen en met ondersteuning over de brug te komen. Het zou het nieuwe kabinet sieren om het bijzondere historische moment dit jaar aan te grijpen om tegenover de Nederlandse samenleving te erkennen dat de wijze van ontvangst en opvang destijds Nederland onwaardig is geweest en dat dit diepe sporen heeft nagelaten tot op de dag van vandaag.

Zeker bij de jongste generaties zal een dergelijk gebaar veel pijn weghalen. Na de erkenning van het aangedane leed uit het verleden kunnen we door met de toekomst. Want zoals het boek Role models, 70 Molukse succesverhalen beschrijft: ‘Je kan niet hopen op een beter verleden, maar wel bouwen aan een hoopvolle toekomst.’

In Stichtse Vecht heeft de gemeenteraad ook een signaal afgegeven door de graven van oud KNIL-militairen in Stichtse Vecht een bijzondere status te geven. Dat betekent dat grafrechten niet hoeven te worden verlengd, graven niet geruimd worden en onderhoud voortaan op kosten van de gemeente zal plaatsvinden. Een klein, maar waardevol eerbetoon!

Beste aanwezigen,

De gedeelde geschiedenis van de koloniale en Japanse tijd in Nederlands-Indië, Bersiap, onafhankelijkheid/dekolonisatie en migratie zitten vol aanknopingspunten om in te gaan op actuele onderwerpen, zoals identiteit, vrijheid, vooroordelen, discriminatie, democratie en onze eigen rol als wereldburger.

Het is fijn dat er nu al een aantal jaren in Stichtse Vecht op de scholen gastlessen over de gebeurtenissen in voormalig Nederlands-Indië worden gegeven, waarbij kennis over de geschiedenis en de persoonlijke verhalen worden doorgegeven aan de jeugd. Ik wil graag alle vrijwilligers die dit mogelijk maken daarvoor hartelijk bedanken!

Maar ook voor volwassenen levert dit onderdeel van onze geschiedenis veel om te onderzoeken, te herdenken en een verbinding te maken naar het heden. Wat weten wij eigenlijk van deze tijd en de pijnlijke herinneringen die eruit zijn voortgekomen? Twee ooms van mij hebben gediend in Indië, maar zij hebben er niet veel over verteld. Is het verlegenheid, wegstoppen van herinneringen en gevoelens, jezelf wegcijferen? Diezelfde stilte kom ik ook tegen bij mensen die de Tweede Wereldoorlog in Nederland hebben meegemaakt. 

Het thema van deze herdenking vandaag is ‘Alle verhalen laten klinken’. Voor iedereen is het belangrijk te weten wat de verhalen zijn, wat je persoonlijke geschiedenis is, én wat ons gezamenlijk verhaal is als het gaat om de geschiedenis van Nederlands-Indië, Indonesië en Nieuw-Guinea. 

Er zijn in het land mooie projecten waarin kleinkinderen hun grootouders interviewen over hun geschiedenis. Hoe mooi is dat als oude generaties hun geschiedenis en beleving, hun misschien wel nooit vertelde verhalen, doorgeven aan jonge generaties. Het werkt verbindend, met wederzijds respect. Grootouders, nodig je kleinkinderen uit! Ouders, stimuleer je kinderen op zoek te gaan naar verhalen! Van harte aanbevolen!

Tot slot: een woord van dank aan de organisatoren van deze Indië Herdenking. Een waardevolle traditie, die gezien de jaarlijkse belangstelling beslist in een behoefte voorziet in onze gemeente.

Zoals ik al zei, herdenken we vandaag de gevallenen, de slachtoffers in Nederlands-Indië en ook hen die toen overleefden, maar nu niet meer bij ons zijn. In onze gedachten noemen wij hun namen, zij zijn niet vergeten. Wij herdenken hun leven en lijden met veel respect.

Afbeelding
Trots op DigiD-certificaat, Zelf aan de slag met DigiD, het kan in de Bibliotheek Nieuws
Afbeelding
Start werkzaamheden met gedeeltelijke afsluiting Oostkanaaldijk Loenen Nigtevecht Nieuws
Restaurant de Meander, Zorggroep de Vechtstreek
Alzheimercafé Breukelen-Loenen over praktische adviezen over ergotherapie, voor mensen met dementie. Lezersnieuws
Afbeelding
Provincie Utrecht maakt als aandeelhouder Stedin werk van oplossen netcongestie Nieuws
Afbeelding
NK Tegelwippen: tegeltaxi haalt tegels en zand gratis op in Stichtse Vecht Gemeente
Noordse woelmuis
Nieuw leefgebied voor noordse woelmuis in Tienhoven Nieuws
GD2 HV Nijenrodes kampioen!
Kampioenen bij handballers HV Nijenrodes Sport
Afbeelding
Bijeenkomst Meet je Waterkwaliteit in Maarssenbroek Gemeente
Afbeelding
Onzekerheid over afsluiting Oostkanaaldijk, gesprekken Rijkswaterstaat, waternet en gemeente lopen nog Nieuws
Afbeelding
Knoop Autobedrijven Mazda dealer voor regio Groot Utrecht Ondernemend
Afbeelding
MAESONS en Urban Trail Utrecht voor KWF: win het gesigneerde Arsenal shirt van Jurriën Timber Sport
Afbeelding
Wijdemeren mogelijk opgedeeld in stukjes Nieuws
Afbeelding
Musical Ruth in De Ark Vrije tijd
Afbeelding
Drie jeugdspelers van FC Breukelen uitgenodigd voor RTO stage bij FC Utrecht Sport

Vrije tijd

Sport

Ondernemend

Lezersnieuws