Pompeï van scheepsarcheologie
Grafvelden
Door Dries van Dijk
LEIDSCHE RIJN > Dertig jaar archeologie in Leidsche Rijn. Vanaf 1992 werd dit aanstaande woongebied ‘bepoteld’ door archeologen. Schepen, bruggen, kades, wachttorens, de Limes kwamen boven het maaiveld.
Na opgravingen uit vorige eeuwen bracht de komst van LR letterlijk scheepsladingen aan vondsten naar boven. Uit de ‘tijdcapsule’, die de zompige veen en klei hier bleken te zijn. Archeoloog Jeroen van de Kamp graaft, tekent, onderzoekt, schrijft, al 30 jaar in het Stichtse.
‘De zoekmethodes zijn verder verfijnd. De eerste kartering vanaf 1992 met grondboringen en veldvondsten als scherven en houtskool duidt op een goudmijn. Als verrassing geldt de ontdekking van Vroegmiddeleeuwse nederzettingen en scheepsresten op de oeverwallen en beddingen van de Oude Rijn en Heldam. Hooggelegen plekken, die uitnodigden tot bewoning. ‘Archeologie begint van bovenaf: Historische onderzoek naar het ontstaan van het landschap, zoals Utrechts fysisch geograaf Berendsen midden vorige eeuw in zijn proefschrift deed was de basis!’
De archeologie hier is getekend door de vondst van het Romeinse schip De Meern I. In de rivier gezonken en toegedekt door het zand van de Heldammer rug in het huidige Veldhuizen. ‘Grootse vondst! Een scheepsongeluk, ons geluk, want het gezonken schip bleek een echte tijdscapsule met een scheepsinrichting, die veel over de leefwijze en techniek van schip en schipper vertelde. Andere Romeinse schepen werden vaak ‘misbruikt’ als beschoeiing. Opgraven en conserveren was werk van de scheepsarcheologen uit Lelystad; jammer! Maar veel onderzoek deden wij daarna. Ook nu, fijn, dat het schip in Castellum Hoge Woerd ligt.’
Jeroen groef en mat veel aan Romeinse wachttorens in Veldhuizen. ‘Tegen Harmelen aan vonden we er twee op elkaar, in 2003. Naast een sloot, die parallel aan de Romeinse Limesweg bleek te lopen. Ook op drie andere plaatsen, zoals Park Hoogzandveld (Brede School Het Zand). In Vleuterweide markeert een stalen plaat met vier lichten de maatvoering van zo’n toren.’ Om de gemeenschap erbij te betrekken kunnen formatiepanelen beter, met verwijzing naar websites met achtergronden. Cursussen en lezingen blijken nu via lifestreams meer mensen te trekken dan in een zaaltje!’
‘Verrassing vormen de vele Vroegmiddeleeuwse nederzettingen. Vanaf de Romeinen tot het jaar 800. Van Haarzicht en Haarpad, tot Oudwijkerdwarsstraat, hartje stad. Grootste wens hierbij is de vondst van grafvelden. Vóórchristelijke graven bevatten veel voorwerpen als wapens, sieraden en gereedschap. Een prachtige bron voor onderzoek naar leefwijze! Die willen we graag vinden. Ze moeten er zijn, vaak op enige afstand van zo'n nederzetting. Hierin een patroon ontdekken is ook geweldig onderzoek!'