Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerken (links) en Ruiterstandbeeld van Lodewijk XIV (rechts), bruikleen Kollenburg Antiquairs
Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerken (links) en Ruiterstandbeeld van Lodewijk XIV (rechts), bruikleen Kollenburg Antiquairs

Tentoonstelling: Moord & Brand! Slot Zuylen en Rampjaar 1672

Vrije tijd

OUD-ZUILEN > In de zomer van 2022 is het 350 jaar geleden dat Nederland van alle kanten werd aangevallen door een alliantie van Fransen, Duitsers en Engelsen. Dat jaar ging de boeken in als rampjaar 1672. Nergens waren de gevolgen van de invasie onder leiding van koning Lodewijk XIV zo voelbaar als in de Vechtstreek. De Fransen trokken moordend, plunderend en brandend langs dorpen, kastelen en buitenhuizen. De bevolking werd beroofd, vermoord en tewerk gesteld.

Verwoesting en chantage

Precies in het zwaarst getroffen gebied lagen landerijen en huizen van Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerken, Heer van Zuylen en bewoner van Slot Zuylen. Met lede ogen keek hij toe hoe zijn bezit werd verwoest. Om de hoge kosten van de oorlog te financieren verzonnen de Fransen bovendien een bijzondere vorm van chantage: brandschatting. Eigenaren van grote huizen en kastelen moesten enorme bedragen betalen, anders ging hun bezit in vlammen op. Ook Slot Zuylen werd gebrandschat. Na alle andere verliezen had Hendrik Jacob geen andere optie had dan simpelweg betalen. Eigenhandig kwam hij de som op 5 mei 1673 afleveren bij de intendant van de Franse koning. De kwitantie van die daarbij werd afgegeven is in de tentoonstelling te zien. Al met al werd de persoonlijke schade van Hendrik Jacob op ruim 26000 gulden geschat, zo’n 100 maal het gemiddelde jaarinkomen van een arbeider in die tijd!

In de tentoonstelling is aan de hand van eigen collectie en bijzondere bruiklenen te zien waarom Slot Zuylen zo belangrijk was voor Hendrik Jacob, welke ontberingen de bewoners van het kasteel en de omgeving moesten doorstaan, hoe de Vechtstreek totaal verwoest werd én hoe het slot het rampjaar uiteindelijk toch wist te doorstaan. Delen van het in- en exterieur van het slot, zoals die er in 1672 uitzagen, worden met augmented reality weer tot leven gebracht.

Directeur Willem te Slaa:

´Het mooie aan Slot Zuylen is dat het een grote geschiedenis invoelbaar maakt aan de hand van de verhalen over één familie. Voor het rampjaar geldt dat net zo. We kunnen ons de verwoestingen in de Vechtstreek in die tijd nu moeilijk voorstellen, maar het was écht moord en brand. Verhalen over het rampjaar gaan vaak over de heroïsche verdediging langs de waterlinie of over beroemde zeeslagen, maar de ravage in de Vechtstreek is tamelijk onbekend. Dat verhaal gaan wij nu vertellen langs de lijnen van het familieverhaal van de bewoners van Slot Zuylen.”

Bijzondere samenwerkingen en programmering

In het verlengde van de tentoonstelling gaat Slot Zuylen bijzondere samenwerkingen aan. Zo wordt met SterkWater gewerkt aan een concept voor een pop-up restaurant. Op museaal vlak wordt samengewerkt met Kasteel Amerongen, Kasteel Middachten, Online Museum De Bilt en vele andere partners. Met bovengenoemde kastelen wordt tevens een educatief programma ontwikkeld. In samenwerking met Kasteel Amerongen en Renger de Bruin van de Universiteit Utrecht verschijnt een publicatie bij WBooks. In een reeks lezingen wordt inzicht geboden in de motieven van de Franse koning Lodewijk XIV, het verloop van het rampjaar en de gevolgen voor de Vechtstreek.