Maquette van de Tempelberg Haram al-Sharif na meer dan honderd jaar terug in Utrecht

UTRECHT > Vanaf juni is de presentatie van Museum Catharijneconvent een bijzonder object rijker, namelijk een negentiende-eeuws model van de Tempelberg Haram al-Sharif in Jeruzalem. Deze maquette maakt onderdeel uit van de verzameling van ds. Schouten die Museum Catharijneconvent heeft overgenomen van het Bijbels Museum in Amsterdam. Het prachtige voorwerp met minuscuul uitgewerkte details is te zien op de tentoonstelling Feest! Weet wat je viert, die met name door leerlingen uit het primair onderwijs wordt bezocht. Daarmee krijgt het model weer een educatieve functie.  

Het Schoutenkabinet

De maquette is een van de vele objecten uit de verzameling van dominee Leendert Schouten (1828-1905). In 1852 startte hij in zijn huis in Utrecht een museum met voorwerpen gerelateerd aan de Bijbel. Schouten ontving het model van de Tempelberg al in 1879, maar kon het pas tonen in 1882, toen hij een ruimer huis aan de Nieuwegracht kocht. Zijn verzameling, ‘het Schoutenkabinet’, werd eigendom van het Nederlands Bijbelgenootschap en vormde later de basis van het Bijbels Museum in Amsterdam, dat in 1925 werd geopend. Vorig jaar is de kerncollectie van het Bijbels Museum overgebracht naar Museum Catharijneconvent.

Bijzondere details

Archeoloog en maquettebouwer Conrad Schick bouwde het model van de Tempelberg in 1879 voor Schouten. De maquette bestaat uit losse onderdelen die de islamitische heiligdommen op de Haram al-Sharif, voorheen de plaats waar de Joodse Tempel stond, goed weergeven. De nieuwste archeologische vondsten van toen, zoals stadsmuren, onderaardse ruimten en cisternen, zijn erin verwerkt. Schick was een van de weinige archeologen die de gelegenheid kregen om in alle ondergrondse delen van de Tempelberg metingen te doen en tekeningen te maken. Zijn model biedt hiermee een goed beeld van de situatie van de Tempelberg in de negentiende eeuw, en maakt duidelijk hoe nauw de heilige plaatsen van joden, christenen en moslims met elkaar zijn verbonden. Conrad Schick bouwde meerdere modellen van de Tempelberg, zoals het model dat hij maakte voor de Wereldtentoonstelling van 1873 in Wenen. Tegenwoordig is het model in Museum Catharijneconvent het enige dat nog in Europa te bezichtigen is, de andere drie overgebleven modellen bevinden zich in Jeruzalem.

Heilige plaats

De Tempelberg Haram al-Sharif in Jeruzalem is voor christenen, joden en moslims een belangrijke heilige plaats. Waar zich nu de islamitische heiligdommen bevinden, stond voorheen de Joodse Tempel. Deze tempel is in 70 na Chr. verwoest door de Romeinen. In de 7e eeuw kwamen Jeruzalem en de Tempelberg onder islamitisch gezag, en werden de Rotskoepel en de Aqsamoskee gebouwd.

Voor joden en christenen is de Tempelberg de plek waar Abraham zijn zoon Isaak op het altaar bond, en waar koning Salomo in opdracht van God de Eerste Tempel bouwde. Door moslims wordt de Haram al-Sharif na Mekka en Medina gezien als de derde heilige plaats. De profeet Mohammed is vanaf hier aan zijn reis naar de hemel begonnen.

Interreligieuze dialoog

Met de plaatsing van de maquette van de Tempelberg Haram al-Sharif sluit het museum aan bij de behoefte van het onderwijs met leerlingen te spreken over religie. ‘Wij ontvangen 20.000 leerlingen per jaar. Die vertellen we verhalen over het christendom en uiteraard ook over de andere religies van Abraham. Hoe kun je dat beter doen dan met een indrukwekkende maquette van de Tempelberg Haram al-Sharif, voor deze drie religies een heilige plek?’, aldus directeur Marieke van Schijndel. Door deze toevoeging wordt de interreligieuze dialoog gestimuleerd en sluit de tentoonstelling Feest! Weet wat je viert nog beter aan bij actuele thema’s in het onderwijs.