Verhalen uit de Tweede Wereldoorlog in Stichtse Vecht

Door Suzanne Lekkerkerker  

STICHTSE VECHT > In aanloop naar Bevrijdingsdag vertellen we in samenwerking met het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen (RHCVV) enkele verhalen uit de Tweede Wereldoorlog in onze gemeente. Het RHCVV bewaart en beheert de archieven van gemeenten Stichtse Vecht, De Ronde Venen, De Bilt en Weesp. Vanaf 31 maart organiseren zij de digitale tentoonstelling ‘Het archief als getuige van de Tweede Wereldoorlog’ met video’s en verhalen uit de regio. Kijk voor meer informatie op www.rhcvechtenvenen.nl/tentoonstellingen

Mobilisatie

Na de machtsovername van Adolf Hitler in 1933 zag de Nederlandse overheid Duitsland als toenemende bedreiging. Vanaf 1935 verhoogde de overheid geleidelijk aan de uitgaven voor defensie. Na jarenlange bezuinigingen was het Nederlandse leger in mei 1940 vergeleken met het Duitse leger zwaar verouderd.

In de gemeentelijke archieven zien we terug dat er vanaf 1935 actiever werd nagedacht over wat men diende te doen in het geval van mobilisatie en oorlog. Zo bevat het archief van Kockengen een draaiboek van maatregelen, waarbij rekening is gehouden met verschillende situaties. Zo is er een pak met ‘I. maatregelen, welke moeten worden getroffen in het tijdvak, gelegen tusschen de ontvangst van het ,,waarschuwingstelegram’’ en de ontvangst van het ,,oproepingstelegram vóór mobilisatie’’.’1 Bij dit draaiboek zit ook een voorgedrukte bekendmaking uit 1935 voor een oproep tot vóór-mobilisatie. Op stippellijnen is ruimte vrijgehouden voor het opschrijven van een datum. Deze bekendmaking in het gemeentelijk archief van Kockengen is ondertekend met ‘Kockengen, den 24 augustus 1939’.2 Daarnaast werden er in maart 1939 al lijsten opgesteld van motorvoertuigen die gevorderd mochten worden. In geval van een algehele mobilisatie konden de motorrijtuigen op deze manier snel worden gevorderd.3

Het waarschuwingssignaal dat wordt genoemd in deel I van de te treffen maatregelen werd op 23 augustus 1939 aangekondigd. Het rijkstelegraafkantoor van Loenen aan de Vecht ontving die dag het waarschuwingstelegram van de minister van Defensie. Dit betekende onder meer dat een groot deel van de soldaten werd opgeroepen. Een paar dagen later, op 28 augustus, volgde de ‘Algemeene mobilisatie’. Alle Nederlandse soldaten moesten zich melden en ook werd er overgegaan tot de vordering van paarden en motorrijtuigen. Via aanplakbiljetten werden ‘alle eigenaren en beheerders van motorrijtuigen, welke ter algemeene vorderingen moeten worden aangeboden’ opgeroepen om hun voertuigen in te leveren.4 In Kockengen stonden vier mannen op de lijst om aan deze oproep te voldoen. Uit de verzamelstaat van motorrijtuigen blijkt dat op 29 augustus twee van hen daadwerkelijk hun voertuig inleverden. De andere twee mannen zien wij hier niet terugkomen, blijkbaar hebben zij hun voertuig gehouden.5

Op het moment dat de algehele mobilisatie op 28 augustus 1939 werd afgekondigd, kon men terugvallen op scenario’s en lijsten die al eerder waren opgesteld.