400 jaar Broederschapshuisjes en dat wordt gevierd

Door Frouke Ringenoldus 

VLEUTEN > Wie in Vleuten kent ze niet: de Broederschapshuisjes. Deze voor Vleuten zo iconische huisjes bestaan alweer 400 jaar en dat mag gevierd worden. De rietgedekte huisjes bevinden zich aan Schoolstraat 1 en Dorpsstraat 1, 3 en 3a.

 Veel mensen weten niet dat het huisje Dorpsstraat 1 eigendom is van de R.K. Broederschap van Vleuten. De meeste mensen denken bij de huisjes aan de Historische Vereniging die ze sinds 1988 ‘bewoont’. Daarom hebben beide organisaties de handen ineengeslagen en gaan ze het 400-jarig jubileum samen vieren. 

Een stukje geschiedenis 

De huisjes zijn begin 1600 gebouwd door de R.K. Broederschap van Vleuten met als doel ze te gebruiken als ’armenhuisjes’. De precieze datering van de bouw is niet bekend. Op een kaart uit 1599 zijn ze nog niet aangegeven, maar op een soortgelijke kaart uit 1624 staan ze wel. We kunnen dus aannemen dat ze tussen 1599 en 1624 zijn gebouwd. Anno nu kunnen we het ons bijna niet meer voorstellen, maar tot 1954 was het pand Dorpsstraat 1 verdeeld in vier woningen waar vier gezinnen woonden. De huisjes werden eeuwenlang bewoond door mensen die het niet breed hadden, zoals dagloners met veel kinderen of bejaarden die niet meer konden werken. Het comfort was beperkt, maar de huren waren dan ook niet hoog. Toch komt het regelmatig voor dat de huurders niet in staat zijn zelfs de lage huur te betalen.

 In dit soort schrijnende gevallen is de Broederschap bereid de huur deels of helemaal kwijt te schelden. In 1955 krijgt de parochiële leesbibliotheek ‘De Pomp’ zijn onderkomen in één van de huisjes. Als in 1963 nog een huisje vrijkomt wordt dat bij de bibliotheek getrokken. In 1967 wordt de bibliotheek overgenomen door een neutrale stichting en wordt het een openbare bibliotheek, deze verhuist in 1971. De stichting gaat de huisjes tot 1988 gebruiken voor muziek- en kunsttuitleen, als tentoonstellingsruimte en accommodatie voor culturele en maatschappelijke activiteiten. Op 1 augustus 1988 neemt de Historische Vereniging Vleuten, de Meern, Haarzuilens zijn intrek in het pand. Eind jaren 60 van de vorige eeuw wil men de Dorpsstraat verbreden en besluit de gemeente dat de huisjes moeten verdwijnen. De toenmalige procurator van de Broederschap stuurt een bezwaarschrift naar Koningin Juliana om de sloop te voorkomen. Op 1 september 1969 doet de Raad van State een uitspraak in het voordeel van de Broederschap en de huisjes mogen blijven bestaan. Vier jaar later stemmen Gedeputeerde Staten weer en dreigen de huisjes alsnog te sneuvelen. Opnieuw wordt er bezwaar aangetekend en mogen de huisjes blijven. Inmiddels staan ze op de lijst van beschermde monumenten. In de loop der jaren zijn er diverse veranderingen aan de huisjes doorgevoerd tot er uiteindelijk van vier huisjes één werd gemaakt. In 2019 worden de huisjes grondig verbouwd en gerestaureerd en op 1 september 2019 worden ze officieel heropend. 

Ter ere van het 550-jarig bestaan van R.K. Broederschap van Vleuten werd in 2020 de tuin grondig onder handen genomen en kwam er een vlaggenmast naast de huisjes te staan. Vorig jaar kregen ze een nieuwe rieten kap en werd er een ‘hek’ om de tuin geplaatst met daarop een mooie afbeelding van de huisjes. De huisjes zijn nu klaar voor hun 400e verjaardag en dat gaan we vieren. Om te beginnen op 20 april: dan wordt er ter ere van het jubileum officieel een nieuwe vlag naast gehesen. Verder staan er een expositie en een open dag op de planning maar daarover later meer in deze krant. Wil je meer weten over de Broederschap? Neem dan eens een kijkje op de website, www.broederschapvleuten.nl of www.facebook.com/debroederschap.vleuten. Meer weten over de Historische Vereniging Vleuten De Meern Haarzuilens en Leidsche Rijn kijk dan op www.histvervdmh.nl