De Vollekstaol van de stad Uterech

UTRECHT > Op vrijdag 10 december  2021 verschijnt de 6de herziene herdruk van het woordenboek ‘De Vollekstaol van de stad Uterech’. Het boek is samengesteld door de in 2011 overleden Bernard Martens van Vliet. De 5de druk verscheen in 2008.

Anja van Putten, weduwe van Bernard Martens van Vliet, ontving het eerste exemplaar van de handzame 6e druk in café Willem Slok uit handen van Oud-Utrecht voorzitter Dick de Jong.

Koos Marsman en René van Maarsseveen namen het initiatief tot de 6de druk. Het boek wordt uitgegeven door historische vereniging Oud-Utrecht. Het is verkrijgbaar in de webwinkel van deze vereniging en in Utrechtse boekwinkels, en kost 14,90 euro (9,50 euro voor leden van Oud-Utrecht).

‘De Vollekstaol van de stad Uterech’

De eerste uitgave van ‘De Vollekstaol van de stad Uterech’ verscheen in 1996. Oud-journalist Bernard Martens van Vliet stelde het woordenboek samen na jarenlang onderzoek in documenten en gesprekken met (oud)-Utrechters. Dialectoloog Harrie Scholtmeijer schreef speciaal voor het woordenboek een uitgebreide tekst over het Uterechs. Daarin legt hij de kenmerken van deze volkstaal uit en hoe het zich onderscheidt van andere dialecten.

Het Uterechse woordenboek werd enthousiast ontvangen en er kwamen meerdere herdrukken. Bernard Martens van Vliet bleef daarbij de vollekstaol onderzoeken, waardoor herdrukken soms werden aangepast aan nieuwe inzichten. De laatste herdruk verscheen in 2008. Dat was een luxe uitgave die ook weer snel was uitverkocht. Bernard Martens van Vliet overleed in 2011. Er kwamen geen herdrukken meer.

Initiatief 6de druk

Zeven jaar geleden pakte journalist Ton van den Berg het Uterechs op. Na Bob Bleijenberg en Frans de Haas (Tinus Gragwaoter) zette hij de traditie voort om in het Stadsblad een column in het Uterechs te schrijven. Na het verdwijnen van het Stadsblad gebeurt dat nu in de papieren krant van DUIC.

In zijn columns schrijft hij onder het pseudoniem Koos Marsman en gebruikt daarvoor de schrijfwijze zoals vastgelegd door Bernard Martens van Vliet in De Vollekstaol van de Stad Uterech. Naast de columns gebruikt Marsman de vollekstaol ook in kwisses en geeft er lezingen over. Tijdens een van die lezingen voor de Vereniging Oud-Utrecht bleek de belangstelling enorm. Tientallen mensen moest de toegang tot de zaal worden geweigerd.

Dat het Uterechs leeft, als icoon naast de Domtoren, is duidelijk. Steeds meer mensen ook lopen met T-shirts met Uterechse teksten als jochie en dakhaos en kinderboeken worden in het Uterechs vertaald (Nijntje, Gruffalo). De wens om het Uterechs woordenboek opnieuw uit te brengen werd groter. De Utrechtse volkstaal leeft, met name ook bij de vele nieuwe inwoners van Utrecht.

Samen met René van Maarsseveen nam Ton van den Berg in samenwerking met Oud-Utrecht het initiatief tot een herdruk. Met dank aan de erven Bernard Martens van Vliet kon daarbij worden voortgebouwd op de 5de druk.

Inhoud van het boek

Het boek bestaat uit 176 pagina’s. Het woordenboek bevat ruim 2300 lemma’s. Ze worden verklaard met talrijke voorbeelden en uitdrukkingen, en gelijksoortige woorden De wetenschappelijke bijlage van dialectoloog Harrie Scholtmeijer vertelt over de specifieke klanken en uitspraak in het Uterechs. Een speciale bijlage legt het gebruik uit van voorzetsels bij straten en wijken.

Oproep tot aanvulling

Na verschijnen van het woordenboek roepen we de inwoners van Utrecht op met hun Uterechs te komen. Het gaat daarbij om nieuwe Uterechse woorden, correcties of aanvullingen op bestaande woorden, en verhalen rondom de Uterechse vollekstaol. Ton van den Berg zal deze verzamelen en redigeren voor een volgende uitgave van het woordenboek. Bijdrages kunnen via e-mail worden gestuurd aan: koosmarsman@gmail.com